Là một trong hai ứng viên đạt chuẩn chức danh giáo sư năm 2025 của Đại học Kinh tế Quốc dân, GS.TS Tạ Văn Lợi – Hiệu trưởng Trường Kinh doanh, Viện trưởng Viện Thương mại và Kinh tế Quốc tế vẫn giữ phong thái giản dị, thân thiện khi chia sẻ về thành tựu của mình.

GS.TS Tạ Văn Lợi tại Hội thảo quốc tế lần thứ 25 về Kinh doanh điện tử (ICEB 2025)

Hội đồng Giáo sư Nhà nước vừa ký quyết định công nhận đạt tiêu chuẩn chức danh giáo sư, phó giáo sư năm 2025 cho 900 ứng viên. Đại học Kinh tế Quốc dân vinh dự có 02 giáo sư trong danh sách này. GS.TS Tạ Văn Lợi được đánh giá là một nhà giáo, nhà quản lý dễ mến, gần gũi, có phẩm chất đạo đức tốt, năng lực chuyên môn vững vàng đã được giới học thuật và nhà nước công nhận.

Chức danh Giáo sư với tầm nhìn đưa trường Kinh doanh vươn tầm thế giới

Xin chúc mừng tân GS. Tạ Văn Lợi! Xin thầy chia sẻ cảm xúc, suy nghĩ của mình khi đạt chuẩn chức danh Giáo sư (GS)?

Cảm ơn bạn! Trước hết, đạt được chức danh giáo sư – bậc cao nhất đối với phong hàm nhà nước là điều vinh dự đối với cá nhân tôi và cho cơ sở đào tạo. Đặc biệt theo luật giáo dục, tất cả các chương trình đào tạo muốn mở mới và đưa ra chương trình mới, phải có ít nhất 5 tiến sĩ cùng ngành, một phó giáo sư hoặc giáo sư là trưởng của các chương trình đó. Chính vì vậy, tôi cũng rất tự hào khi đạt được yêu cầu của cơ sở giáo dục và tự hào vì bản thân đã đạt được thành công sau rất nhiều năm tháng nỗ lực với nghề.

Ý nghĩa của chức danh GS đối với sự nghiệp cá nhân thầy và đối với vị thế của Trường Kinh doanh/NEU?

Trường Kinh doanh là 1 trong 3 trường của Đại học Kinh tế Quốc dân được thành lập trong bối cảnh mô hình giáo dục đại học ở Việt Nam sẽ nâng lên thành đại học. Nó cũng thể hiện xu thế chung của thế giới là chuyển dần từ hình thức đại học truyền thống thuyết giảng sang các hình thức đại học thông minh. Vì vậy trường Kinh doanh cần phải chuyển đổi theo xu hướng sắp xếp lại các ngành học học theo các chức năng quản trị và phù hợp với xu thế phát triển của các trường trên thế giới. Do đó, khi đạt được chức danh giáo sư, tôi có thêm cơ sở để xác định được hướng phát triển, dẫn dắt trường đi theo tiêu chuẩn kiểm định mà trường đang hướng tới. Đặc biệt là mục tiêu trở thành 1 trong 500 trường đạt thứ hạng cao trên thế giới và chiến lược chung của Đại học Kinh tế Quốc dân là nằm trong nhóm 150 đại học tốt nhất châu Á.

Công trình khoa học tiêu biểu mà thầy tâm đắc nhất?

Tôi theo đuổi ý tưởng thay thế thuế giá trị gia tăng bằng thuế chi phí gia tăng nhằm giảm thời gian và gian lận trốn thuế. Dựa vào kết quả nghiên cứu giữa trường phái là thuế trực thu kiểu Mỹ không áp dụng thuế giá trị gia tăng, thay vì đánh thuế vào thuế giá trị gia tăng thì tôi đề xuất đánh thuế với tỷ lệ cân bằng khoảng 15% vào chi phí và lợi nhuận. Khi đó, doanh nghiệp và người kê khai tự kê khai minh bạch. Thuế chi phí và thuế lợi nhuận ngang nhau, sẽ xóa bỏ tình trạng các doanh nghiệp phải đi mua hóa đơn để tăng chi phí, giảm mức chi phí chịu thuế. Đồng thời khi đánh vào chi phí cũng khuyến khích nhiều doanh nghiệp sử dụng các tài nguyên hiệu quả hơn. Khi chi phí sản xuất chung giảm, hàng hóa Việt Nam sẽ cạnh tranh tốt hơn, có giá tốt hơn trên thị trường quốc tế.

Là Hiệu trưởng trường Kinh doanh, thầy làm thế nào để cân bằng giữa công tác quản lý bận rộn, duy trì hoạt động nghiên cứu khoa học và cuộc sống cá nhân?

Đối với nghề giáo, ai cũng có 2 nhiệm vụ đồng thời là giảng dạy và nghiên cứu khoa học. Ngoài ra, giảng viên giữ chức vụ quản lý còn thực hiện nhiệm vụ quản lý trong các cơ sở giáo dục Đại học. Chính vì thế Nhà trường đã có những chính sách như giảm giờ nghĩa vụ để đảm bảo cho viên chức quản lý có thời gian vừa làm công tác chuyên môn vừa hoàn thành nhiệm vụ quản lý. Đặc biệt để cân bằng và đạt hiệu quả trong việc thực hiện 2 nhiệm vụ, cần phải có phương pháp quản trị hợp lý. Ngày nay, có rất nhiều phần mềm, nền tảng công nghệ hỗ trợ, nếu chúng ta biết tận dụng và khai thác chúng thì việc kiểm soát các công việc sẽ dễ dàng hơn. Bên cạnh đó, tất cả các công việc từ quản lý, giảng dạy hay cuộc sống cá nhân, tôi đều có kế hoạch. Trước đây rất nhiều người cho rằng việc kế hoạch là cứng nhắc, thế nhưng nếu không có một kế hoạch rõ ràng, chúng ta luôn phải chạy theo xử lý tình huống,vụ việc. Với tôi, nguyên tắc của kế hoạch là công việc của ngày hôm nay ta phải làm gọn cho ngày hôm nay, nhưng trước khi gói gọn công việc của ngày hôm nay thì phải làm kế hoạch của ngày mai.

 GS.TS Tạ Văn Lợi tại Hội thảo khoa học quốc gia “Tác động của chuyểndịch chuỗi cung ứng toàn cầu tới kinh tế Việt Nam”

“Trường Kinh doanh phải chuyển đổi nhanh sang mô hình trường thông minh”

Triết lí lãnh đạo của thầy là gì?

Từ khi được bổ nhiệm, triết lý lãnh đạo tôi luôn nêu cao chính là tạo ra nhiều công ăn việc làm cho các chuyên gia trong trường và ngoài trường cùng đến làm việc. Tôi cũng là người đầu tiên đưa ra đề xuất thuê những giảng viên và chuyên gia nước ngoài đến làm việc toàn thời gian tại Viện Thương mại và Kinh tế quốc tế. Điều này tạo ra môi trường làm việc mang tính chất quốc tế và trao dồi chuyên môn giữa các chuyên gia để có thể đạt được tiêu chuẩn trên thế giới.  

Với vai trò là Hiệu trưởng trường Kinh doanh – NEU, xin thầy cho biết Trường đã và đang có định hướng phát triển thế nào để đáp ứng sát nhất với nhu cầu thị trường, đặc biệt trong bối cảnh chuyển đổi số?

Chiến lược của trường Kinh doanh là phải chuyển đổi nhanh sang mô hình trường thông minh. Trường thông minh đòi hỏi 3 đặc tính cơ bản.  Đặc tính thứ nhất là đào tạo ra những sinh viên có khả năng thích ứng trong thế giới đầy biến động, đáp ứng được các yêu cầu của thị trường lao động, biết ứng dụng các công nghệ AI, blockchain,… vào công việc. Thứ 2 là đặc tính đồng sáng tạo, không chỉ thầy mà các sinh viên cũng có thể cùng với giảng viên tạo ra những sản phẩm khoa học, các bài báo quốc tế,…. Và đặc tính thứ 3 là học tập phải gắn với trải nghiệm. Sắp tới trường Kinh doanh cũng sẽ đề xuất với Đại học cho phép nhân rộng các mô hình đào tạo để tất cả sinh viên ngoài việc đi thực tế tại các doanh nghiệp, họ cũng được đóng vai và được trải nghiệm giống hệt như những tình huống thực tế bên ngoài. Ngoài ra, trường Kinh doanh sẽ trở thành một nơi hội tụ của các doanh nhân. Không chỉ đào tạo ra những sinh viên ngành kinh doanh mà cũng mở ra nhiều chương trình đào tạo ngắn hạn dành cho các doanh nhân, chuyên gia hay những đối tượng chưa được học qua các chương trình đào tạo nào có thể tiếp tục đến đây trau dồi kiến thức, kinh nghiệm.

GS.TS Tạ Văn Lợi và học trò chụp ảnh lưu niệm 20/11

“Cách truyền cảm hứng tốt nhất có lẽ là sự thật”

Với vai trò của thầy giáo, thầy nghĩ thế nào về việc việc truyền cảm hứng cho sinh viên ?

Về câu chuyện truyền cảm hứng, cũng không biết các bạn sẽ tiếp nhận theo các hướng nào nhưng bản thân tôi luôn chia sẻ với sinh viên những câu chuyện thật của chính bản thân. Từ việc mình đã cố gắng học tập thế nào, công việc kinh doanh sau khi ra trường mình đã nỗ lực ra sao để đạt được những vị trí quản lý trong các công ty, cho đến những khó khăn khi khởi nghiệp. Với tôi cách truyền cảm hứng tốt nhất có lẽ là sự thật và việc truyền cảm hứng cho sinh viên có thể giúp các bạn thêm tự tin nhưng đồng thời cũng không nên quá lạc quan vì  kinh doanh không bao giờ là dễ dàng.

Lời khuyên của thầy dành cho sinh viên và các nhà nghiên cứu trẻ đang phấn đấu?

Hãy làm mọi việc xuất phát từ cái tâm của các bạn. Khi mình thực hiện mọi việc bằng cả tâm huyết, sự đam mê thì dù có khó khăn, vất vả, các bạn vẫn sẽ vui vẻ với những trải nghiệm đó, bởi đó là sự lựa chọn của chính bản thân các bạn.

Xin cảm ơn thầy vì cuộc trò chuyện đầy thú vị!

Bài và ảnh: Phòng Truyền thông, Viện Thương mại và Kinh tế Quốc tế